Từ xa xưa, ông cha
ta vẫn luôn răn dạy chúng ta về lời ăn, tiếng nói hằng ngày bằng những câu ca
dao, tục ngữ đầy ý nghĩa:
“Lời nói chẳng mất
tiền mua
Lựa lời mà nói cho
vừa lòng nhau.”
Thế nhưng hiện
nay, có một hiện tượng đáng quan ngại đang diễn ra, đang từng ngày làm mất đi
nét đẹp, sự trong sáng của văn hóa ngôn ngữ, văn hóa ứng xử: đó là hiện tượng
nói tục chửi thề, đặc biệt là trong giới trẻ hiện nay.
Nói tục chửi thề,
hiểu một cách đơn giản, là dùng những lời lẽ thô tục, vô duyên, thiêu
văn minh,
tế nhị trong giao tiếp hằng ngày nhằm thể hiện sự bức xúc, cảm xúc ức chế của bản
thân hoặc sỉ nhục, xúc phạm người khác.
Không thể phủ nhận
rằng, nói tục chửi thề là một trong những cách giải tỏa sự ức chế vô cùng hiệu
quả, có tác dụng tức thì, bằng chứng là bất kì một nền văn hóa, một dân tộc, một
ngôn ngữ nào cũng có những từ tục. Ở một mức độ hợp lí, nói tục không xấu mà có
thể giúp ta giảm bớt sự tức giận, căng thẳng. Thế nhưng, hiện nay, nói tục chửi
thề dường như đang bị lạm dụng khi đi đến bất cứ đâu, kể cả những nơi đòi hỏi sự
văn minh, thanh lịch, ta cũng có thể nghe thấy những tiếng chửi thề với mức độ
vi phạm nghiêm trọng những chuẩn mực văn hóa, thuần phong mỹ tục của dân tộc.
Như vậy, hiện tượng nói tục chửi thề quả là lợi bất cập hại.
Hiện tượng nói tục
chửi thề xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Về mặt khách quan, đó là do
môi trường sống thiếu lành mạnh làm ảnh hưởng đến suy nghĩ của con người, sự
thiếu quan tâm, sư quản lí lỏng lẻo của gia đình, nhà trường và xã hội, sự xâm
nhập của văn hóa ngoại lai, ngôn ngữ mạng của thời đại công nghệ làm mai một sự
trong sáng của ngôn ngữ dân tộc. Về mặt chủ quan, đó là do nhận thức còn yếu
kém, ý thức chưa tốt, tư tưởng đua đòi của một số bộ phận, đặc biệt trong giới
trẻ, thích thể hiện mình, cho rằng nói tục là "ngầu", là "người
lớn"...
Đối với người thường
hay nói tục chửi thề, nói nhiều những lời lẽ không hay lâu dân sẽ trở thành những
câu cửa miệng, thói quen xấu nói tục trong mọi trường hợp, thậm chí nó có thế ảnh
hướng đến nhân cách của người nói. Lợi ích giải tỏa cảm xúc chỉ là nhất thời,
nhưng những hậu quả mà nó để lại thì lại rất lớn. Thói quen nói tục chửi thề
khiên cho kĩ năng giao tiếp ứng xử giảm sút bởi ta đã quen sử dụng ngôn ngữ lệch
chuẩn. Trong những cuộc gặp cân thái độ văn minh cao như gặp gỡ đối tác, khi
nói chuyện với người lớn tuổi hơn mình... những lời nói tục bạn nói ra sẽ gây ấn
tượng không mấy tốt đẹp trong lần đầu gặp gỡ, bởi không ai đánh giá cao một người
nói tục, chửi bậy bừa bãi, thiếu suy nghĩ: “Lời nói là tâm gương của tâm hổn:
anh nói như thế nào, anh là như vậy” (Publilius Syrus). Như vậy, nói tục chửi
thề chính là con đường bạn tự hạ thấp giá trị của bản thân mình. Và cũng những
lời nói tục, chửi thề ấy, thậm chí đôi khi chỉ là một ánh mắt mà người ta cho
là "nhìn đểu" đã gây ra những vụ bạo lực gây hậu quả vô cùng đáng tiếc!
Một xã hội mà quá nhiều người thường xuyên nói tục chửi thề trong những trường
hợp không đáng có sẽ trở nên bê bối đến nhường nào khi những giá trị văn hóa, đạo
đức bị vi phạm nghiêm trọng?
Không chỉ đôi với
người phát ngôn, người nghe những lời nói tục cũng bị ảnh hưởng theo hướng tiêu
cực. Những lời lẽ khó nghe có thể gây ra cho người xung quanh cảm giác khó chịu,
bực bội, cũng có thể bị lây nhiễm, nhất là đối với trẻ em khi tâm hồn chúng chỉ
như một tờ giây trắng, rất dễ bị bôi bẩn nêu lớn lên trong một môi trường có
nhiều người nói tục chửi thề, các em dễ bị nhiễm thói quen xấu và hình thành một
tư tưởng rằng nói tục chửi thề không có gì sai cả! Trong trường hợp những lời
nói tục, chửi thề được dùng với mục đích lăng mạ, sỉ nhục, bôi nhọ danh dự người
khác, nó có sức sát thương vô cùng lớn, gây ra những tổn thương, những vết
thương khó lành trong tâm hổn người bị xúc phạm: "Kiềm làm tổn hại thân thể,
ngôn từ làm tổn thương tâm hồn" (Menander).
Để giải quyết tinh
trạng này, mỗi chứng ta cẩn tự ý thức được lời ăn, tiếng nói của mình, rèn luyện,
tu dưỡng đạo đức, trau dồi vôn ngôn ngữ, tôn trọng người đối diện,... Đó là
cách chúng ta chung tay xây dựng một xã hội lành mạnh, thân thiện.
Có những câu thơ rất
hay và ý nghĩa rằng:
"Một lời bất
cẩn có thể nhóm lên xung đột
Một lời tàn nhẫn
có thể phá hỏng một cuộc dời.
Một lời đúng lúc
có thể xua đi căng thẳng.
Nhưng một lời yêu
thương có thể chữa lành và chúc phúc."
Đừng quên rằng, một
lời ta nói ra có thể gây ra hạnh phúc hoặc tổn thương. Vì vậy, hãy luôn cẩn thận
với những lời mình nói ra để bản thân không bao giờ phải hối hận, bạn nhé!