MAI
CỐT CÁCH, tuyết tinh thần
Mỗi
người một vẻ mười phân vẹn mười
(Câu 17 và 18, phẩm
chất chị em Kiều)
MAI CỐT CÁCH là thân hình
mảnh mai, yếu đuối như cây mai. Đấy là quan niệm của người xưa, người con gái
được coi là đẹp phải có thân mình ẻo lả mảnh mai như thế.
Điển hình cho người đẹp
"mai cốt cách" là nàng Mai Phi, một người phi sủng ái của vua Đường
Huyền Tông khi ông chưa có nàng Dương Quý Phi.
Mai Phi tên thật là Giang
Thái Tần, chào đời và lớn lên ở Mai Hoa thôn. Nàng được Thái giám Cao Lực Sĩ
tuyển chọn vào cung dâng cho vua Đường Huyền Tông. Nàng có nhan sắc diễm lệ và
thân hình mảnh dẻ gió thổi cũng bay. Hơn nữa, nàng rất yêu thích hoa mai nên được
nhà vua đất là Mai Phi.
Vào cung, Mai Phi đã được vua Đường Huyền Tông sủng ái rất mực một thời. Đến khi nhà vua có được Dương Quý Phi thì Mai Phi bị thất sủng. Nàng sầu khổ lâm bệnh và cuối cùng chết đi như một cảnh hoa mai héo hắt.
Cùng mẫu người “mai cốt
cách” như Mai Phi còn có Đào Hoa Nữ trong bài thơ của Thôi Hộ, nàng Thôi Oanh
Oanh trong Tây Sương Ký và nàng Lâm Đại Ngọc trong Hồng Lâu Mộng.
Loại phụ nữ như thế chỉ
là một loại hoa quý để cắm trong bình cho người khác thưởng thức chứ không thể
là mẫu người làm vợ lý tưởng được. Tại sao? Vì thân thể họ nhuyễn nhược, mềm yếu
quá có làm nên chuyện gì đâu? Nhất nhất chuyện gì họ cũng đều trông cậy vào người
khác mà thôi. Và mẫu người như thế, thường là “hồng nhan bạc phận”, sớm bị yểu
vong chớ không thể trường thọ được.
-----oOo-----
Nhân vật chính trong truyện
Hồng Lâu Mộng của Tào Tuyết Cần là Lâm Đại Ngọc, cũng là một mẫu người “mai cốt
cách”. Lâm Đại Ngọc tự là Tần Khanh, biệt hiệu là Tiêu Sương Phi Từ quê quán ở
Tô Châu; xuất thân trong một gia đình quan chức suốt bốn đời.
Ngoài thân hình yếu đuối
“mai cốt cách”, Lâm Đại Ngọc còn là một con người mang nét “mãn diện sầu dung”
luôn luôn. Trống phong thái nàng thật là u nhàn, thanh tĩnh như một cảnh hoa
soi bóng nước; lại thêm tính tình cũng rất thanh cao, trang nhã.
Mồ còi mẹ năm mười tuổi,
Lâm Đại Ngọc ở với bà ngoại và rất được bà cưng chiều. Sống chung và chơi đùa
chung với nhau bao nhiêu năm trời là Già Bảo Ngọc, người anh họ của nàng. Do
đó, tình cảm yêu thương nảy nở giữa Lâm Đại Ngọc và Giả Bảo Ngọc nhưng cả hai
chẳng dám thố lộ cho nhau, chỉ nghe ngóng động tĩnh của nhau để mà vui buồn với
nhau mà thôi.
Sau một thời gian chung sống
ở vườn Đại quan, Giả Bảo Ngọc dọn về Di Hồng viện, còn Lâm Đại Ngọc thì đến
Tiêu Sương quán. Sự xa cách này khiến hai người thương nhớ nhau và tìm cách
trao tình cho nhau nên mối tình thầm kín của họ bị lộ. Lâm Đại Ngọc ngày càng
thêm u sầu, ai oán. Cứ chiều chiều nàng ra vườn gom những cánh hoa rụng và đem
chôn; lại làm hai câu thơ táng hoa rằng:
"Ngã kim táng hoa
nhân tiếu si
Tha niên táng ngã tri thị
thùy"?
(Nay ta chôn hoa, người
cười ta dại
Sang năm ta chết, ai người
chôn ta).
Sau đó, mẹ Giả Bảo Ngọc
cưới Tiết Bảo Thoa cho chàng. Lâm Đại Ngọc thổ huyết chết ngay trong đêm động
phòng hoa chúc của người yêu...
(Theo Trần Phương Hồ, Điển tích trong Truyện Kiều, NXB Đồng Nai, 1996)