Đề bài: Cảm nhận của em về nhân vật ông Hai trong đoạn trích sau:
Cổ ông
lão nghẹn ắng hẳn lại, da mặt tê rần rần. Ông lão lặng đi, tưởng như đến không
thở được. Một lúc lâu ông mới rặn è è, nuốt một cái gì vướng ở có, ông cất tiếng
hỏi, giọng lạc hẳn đi:
- Liệu có thật
không hở bác? Hay là chỉ lại …
[...] Ông lão
vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng [...]
Ông Hai cúi gằm mặt xuống mà đi. Ông thoáng nghĩ đến vụ chủ nhà.
Về đến nhà,
ông Hai nằm vật ra giường, mấy đứa trẻ thấy bố hôm nay có vẻ khác, len
lét đưa nhau ra đầu nhà chơi sậm chơi sụi với nhau.
Nhìn lũ con, tủi
thân, nước mắt ông lão cứ giàn ra. Chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy
ư? Chúng nó cũng bị người ta rẻ rúng hắt hủi đấy ư? Khốn nạn, bằng ấy tuổi
đầu... Ông lão năm chặt hai tay lại mà rít lên:
- Chúng bay ăn
miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để nhục
nhã thế này.
Ông lão bỗng ngừng
lại, ngơ ngơ như lời mình không được đúng lắm. Chả nhẽ cái bọn ở
làng lại đốn đến thế được. Ông kiểm điểm từng người trong óc. Không mà, họ toàn
là những người có tinh thần cả mà. Họ đã ở lại làng, quyết tâm một sống một
chết với giặc, có đời nào lại cam tâm làm điều nhục nhã ấy!...
Nhưng sao lại
nẩy ra cái tin như vậy được? Mà thằng chánh Bệu thì đích thị là người làng
không sai rồi. Không có lửa thì sao có khói? Ai người ta hơi đâu bịa tạc ra những
chuyện ấy làm gì. Chao ôi! Cực nhục chưa, cả làng Việt gian! Rồi đây biết làm
ăn, buôn bán ra sao? Ai người ta chứa. Ai người ta buôn bán mấy.
Suốt cả cái nước Việt Nam này người ta ghê tởm, người ta thù hằn cái giống Việt
gian bán nước… Lại còn bao nhiêu người làng, tan tác mỗi người một phương nữa
không biết họ đã rõ cái cơ sự này chưa?…
(Trích Làng, Kim Lân, Ngữ văn 9, tập 1, NXB Giáo Dục, 2014,
tr 165 - 166)
Kim Lân là gương mặt tiêu biểu của nền văn xuôi hiện đại Việt Nam. Ông là nhà văn chuyên viết truyện ngắn và mảng đề tài về nông thôn. Ông gắn bó và am hiểu sâu sắc cuộc sống thôn quê nên hầu như Kim Lân chỉ viết về sinh hoạt làng quê và cảnh ngộ của người nông dân. Trong số những tác phẩm thành công về đề tài ấy, “Làng” là một truyện ngắn tiêu biểu. Kim Lân sáng tác truyện ngắn này vào năm 1948, trong thời kì đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Trong thiên truyện xuất sắc này, tác giả đã xây dựng thành công hình tượng nhân vật ông Hai. Đặc biệt, truyện ngắn “Làng” của nhà văn Kim Lân mà đặc biệt là đoạn trích trên đã thể hiện một cách sinh động và tinh tế diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc. Qua diễn biến tâm trạng ấy ta thấy được những chuyển biến mới trong đời sống tinh thần của người nông dân Việt Nam trong đó buổi đầu kháng chiến. Đó là sự hòa quyện, thống nhất giữa tình yêu làng quê với lòng yêu đất nước và tinh thần chống Pháp.
Ông Hai là nhân vật chính
của tác phẩm, đó là một người nông dân có tình yêu làng quê sâu sắc, nhưng vì
hoàn cảnh, ông buộc phải rời làng đi tản cư. Ở nơi tản cư, ông vẫn luôn nhớ về
làng Chợ Dầu quê ông và tự hào khoe làng ông là làng kháng chiến. Tình yêu làng
của ông Hai đã được nhà văn đặt vào một tình huống đầy thử thách. Đó là tin đồn
làng chợ Dầu mà ông vẫn tự hào đã làm Việt gian theo Tây. Người nông dân ấy đã
trải qua tâm trạng dằn vặt, đau đớn, phải tự đấu tranh với chính mình để lựa chọn
con đường đúng đắn. Từ tình huống có ý nghĩa thử thách ở nội tâm nhân vật nhà
văn đã mở ra biết bao cung bậc cảm xúc của một tấm lòng yêu làng, yêu nước và
những chuyển biến mới trong tâm hồn, tình cảm của người nông dân này.
Diễn biến tâm trạng ông
Hai khi nghe tin làng chợ Dầu theo giặc đã được nhà văn Kim Lân thể hiện thật
sinh động và tinh tế. Lúc mới nghe tin làng mình theo giặc, ông Hai bàng hoàng
đến sửng sốt "Cổ ông lão nghẹn ắng hắn lại, da mặt tê rần rần, ông lão lặng
đi đến không thở được. Một lúc lâu, ông mới rặn è è như nuốt một cái gì vướng
trong cô, ông cất tiếng hỏi, giọng lạc hẳn đi". Trạng thái bàng hoàng, hụt
hẫng này là phản ác tâm lý hết sức tự nhiên của một người quá yêu làng. Nếu
không yêu thì cái tin làng Chợ Dầu theo giặc không thể gây chấn động mạnh tựa
như một cú sốc tinh thần như thế với ông Hai. Song, ông Hai vẫn còn nghi ngờ
chưa thể tin ngay lời đồn đại, ông lắp bắp hỏi lại: "Liệu có thật không hở
bác, hay là chi lại ...". Ông hỏi lại để khẳng định cũng là để cố bấu víu
vào một tia hi vọng rằng đó chỉ là sự nhầm lẫn là một lời đồn đại vô căn cứ.
Nhưng khi cái tin được khẳng định từ những người tản cư thì ông Hai không thể
không tin. Từ lúc ấy, tâm trạng ông bị ám ảnh, day dứt bởi mặc cảm là người
làng Việt gian. Nghe tiếng chửi bọn Việt gian bán nước "ông cúi gằm mặt xuống
mà đi" ta nhận thấy trong cái cúi mặt này biết bao xấu hổ, nhục nhã, đau đớn.
Nỗi nhục khiến ông không thể ngẩng đầu lên được. Phải chăng, ông Hai đã đồng nhất
danh dự của ông với danh dự củ làng ông. Với ông, danh dự của làng cũng là danh
dự của chính ông. Đây là nét tâm lý cộng đồng của người nông dân Việt Nam trong
thời đại mới.
Về đến nhà, ông Hai càng
tủi thân, thương con thương mình và thương cả nhữn người nông dân làng chợ Dầu
vì mang tiếng là làng Việt gian: "Nhìn lũ con, tủi thân, nước mắt ông lại
cứ giàn ra, chúng nó cũng là trẻ con làng Việt gian đấy ư. Chúng nó cũng bị người
ta rẻ rúng, hắt hủi đấy ư?". Nghĩ đến sự khinh bỉ của mọi người, ông Hai
càng căm giận những kẻ Việt gian bán nước. Ông nắm chặt hai tay lại mà rít lên:
"Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào mồm mà đi làm cái giống Việt gian
bán nước để nhục nhã thế này". Nhà văn Kim Lân đã sử dụng thật tài tình độc
thoại để bộc lộ nỗi lòng nhân vật. Sự căm giận, nỗi tủi hổ, nhục nhã trong lòng
người nông dân này không kìm nén nổi đã bật ra thành tiếng chửi. Trong nội tâm
nhân vật ông Hai đã diễn ra một sự giằng xé giữa tin và không tin. Một mặt, ông
Hai kiểm điểm lại từng người trong óc "họ toàn là những người có tinh thần
cả mà". Ông tin những người ở lại làng không ai can tâm làm điều nhục nhã ấy.
Nhưng rồi ông lại phân vân: "Thằng Chảnh Bệu thì đích là người làng không
sai rồi. Không có lửa làm sao có khói? Ai người ta hơi đâu bia tạo ra những
chuyện ấy làm gì". Nhà văn Kim Lân đã rất tinh tế khi phát hiện ra nét tâm
lý nửa tin nửa ngờ ở nhân vật. Vì quá yêu làng nên ông Hai cố tìm một chút hi vọng
để bấu víu. Nhưng rồi trước những chứng cứ hiển' nhiên, ông đành cay đắng chấp
nhận sự thật. Từ lúc ấy, nỗi nhục nhã lại sôi réo trong lòng ông: Chao ôi! Cực
nhục chưa, cả làng Việt gian!". Ông Hai lại càng hoàng mang, lo sợ, sẽ tuyệt
đường sinh sống khi nghĩ đến việc người ta sẽ không chứa, không buôn bán gì người
làng Việt gian.
Ông Hai là nhân vật tiêu
biểu điển hình về người nông dân trong buổi đầu cuộc kháng chiến chống Pháp,
người nông dân yêu làng, yêu nước, có niềm tin tuyệt đối vào cách mạng. Qua
nhân vật ông Hai, ta thấy được nhận thức của người nông dân về cuộc kháng chiến
và trong cuộc kháng chiến chống Pháp họ đã góp phần làm nên thiên sử vàng vẻ
vang của dân tộc. Thấy được nghệ thuật miêu tả nhân vật tài tình của nhà văn
Kim Lân cũng như tình cảm gắn bó, quý trọng người nông dân của nhà văn.
Tham khảo dàn ý: